Gamen en gokken: waar ligt de grens?

Gamen en online gokken zijn twee werelden die op het eerste gezicht mijlenver uit elkaar lijken te liggen. De laatste jaren zie we echter dat die twee werelden steeds meer met elkaar verweven raken. Vroeger had je onschuldige microtransacties, maar nu is het een ingewikkeld kluwen geworden van gokelementen die in videogames verstopt zitten.

Je herkent ze vast wel: glimmende schatkisten in je favoriete RPG en zelfs complete virtuele casino’s. De grens tussen spelen voor de lol en spelen voor de winst is daardoor tegenwoordig dunner dan ooit.

Gokken in videogames is de nieuwe realiteit. En dan hebben we het niet over wedden op esports, waar je inzet op de uitkomst van professionele wedstrijden.

Het gokken gebeurt binnen de game-omgeving zelf. Soms is het een extraatje of een minigame. In andere gevallen is het de kern van het inkomstenmodel. Maar wat is het precies, en waarom zijn videogames het gokaspect massaal aan het omarmen?

Wat is wedden in videogames?

Simpel gezegd: het zijn alle kansspelachtige inzetmechanieken die rechtstreeks in een videogame zijn ingebouwd.

Je ‘gokt’ op uitkomsten die willekeurig zijn, of in ieder geval zo lijken, en je zet hiervoor in-game valuta of virtuele items in. De winst is vaak een ander virtueel item, een skin, of meer van diezelfde in-game valuta.

Dit staat in schril contrast met een traditioneel online casino. Die zijn volledig gereguleerd en je kent de RTP (Return to Player), je weet dan dus waar je aan toe bent. De meeste videogames bieden zelden transparantie. De ‘odds’ zijn onbekend, de wetgeving is vaag en de gokelementen zijn verstopt in een groter geheel.

Belangrijkste vormen van wedden in videogames

Maar hoe ziet dit er in de praktijk uit? Laten we de belangrijkste vormen van wedden in videogames eens onder de loep nemen.

Loot boxen: een onschuldige schatkist?

Liefhebbers van moderne videospellen zoals Call of Duty en Fortnite, zullen de lootbox ongetwijfeld kennen. Dit zijn virtuele schatkisten die je kunt kopen of verdienen binnenin een game. Ze zijn spannend omdat je nooit precies weet wat erin zit. Soms tref je een felbegeerd spelvoorwerp, maar net zo vaak krijg je een waardeloos item of iets wat je al had. Dat maakt het eigenlijk een soort digitale loterij.

Dit systeem is de laatste jaren erg veel in opspraak gekomen. Vooral de politiek heeft veel argumenten tegen loot boxes. Als de inhoud van een loot box verhandelbaar is, krijgt deze ineens echte economische waarde en dat maakt loot boxen volgens de Kansspelautoriteit (KSA) strijdig met de kansspelregels – zelfs al faciliteren de spelmakers die handel zelf niet.

Loot boxen waarvan de inhoud níet te verhandelen is, vallen formeel niet onder de gokwet. Toch kijkt de KSA er met een kritisch oog naar. Ze lijken namelijk sterk op gokspellen: geluidseffecten, flitsende animaties en het gevoel dat je nét naast een grote prijs grijpt. Allemaal slimme trucjes die je telkens weer laten doorklikken. Het openen van loot boxes kan zo gokken stimuleren bij kinderen.

De kritiek van de Ksa bleef niet zonder gevolgen. Verschillende videospelletjes zijn inmiddels aangepast, soms zelfs per land. Zo bracht developer Valve een update uit waardoor Nederlandse en Belgische spelers in Counter-Strike: Global Offensive (CS:GO) helemaal geen loot boxes meer kunnen openen.

In-game skin- en item-gokken

Naast loot boxen is er nog een ander in game fenomeen dat sterk naar gokken neigt: skin gambling.

In games als CS2 en Dota 2 hebben skins een levendige handelswaarde, soms zelfs van honderden tot duizenden euro’s. Deze digitale verzamelobjecten worden niet alleen gekocht en verkocht, maar ook ingezet alsof het fiches zijn – op externe goksites, virtuele casino’s of bij weddenschappen op esports-wedstrijden.

Het grote verschil met loot boxes? Daar gok je op de inhoud, terwijl je bij skin gambling gokt mét de waardevolle prijzen die je al bezit. Dat maakt de spanning minstens zo groot: elke inzet voelt als het spelen met een digitale jackpot.

Bovendien versterken de games zelf dit gevoel met ruilsystemen en marktplaatsen, waardoor het steeds meer lijkt op een complete casino-economie die naast het spel is ontstaan.

Virtuele casino’s

Videogames bevatten erg realistische en gedetailleerde verhaallijnen. Je personage wordt in verschillende situaties geplaatst die levensecht aanvoelen. Er zijn titels waar je zelfs een casino kunt binnenwandelen met je personage om een gokje te wagen.

Deze virtuele casino’s lijken net echt. Je hoort het geritsel van de kaarten en het klikken van de fiches. Bovendien kun je communiceren met NPC’s (Non-player characters). Denk hierbij aan croupiers en andere gasten in het casino.

Red Dead Redemption 2 is hier een goed voorbeeld van. Hierin worden casino spellen als Poker, Blackjack en Domino, geïntegreerd in de verhaallijn. Je krijgt dan de kans om zelf te gokken met in-game currency.

Minigames

In videogames verschijnen soms ook minigames met kansspel-elementen. Je mag dan bijvoorbeeld draaien aan een rad van fortuin of een ‘loot wheel’ om een willekeurige beloning te winnen.

Gacha-systemen in RPG’s (Role Playing Games) zijn ook erg populair. Dit zijn beloningssystemen waarmee je willekeurige voordelen kunt scoren, bijvoorbeeld een speciaal wapen of een exclusieve skin.

Deze minigames met gokelementen worden vaak ingezet tijdens promoties of speciale evenementen, zoals feestdagen. Zo wordt je steeds aangespoord om te blijven spelen.

Wedden op NPC-AI-gestuurde evenementen

PC-AI-gestuurde evenementen zijn gebeurtenissen of wedstrijden in videospelletjes waarbij de uitkomst volledig wordt bepaald door NPC’s (Non-Playable Characters) die door de AI van het spel bestuurd worden.

Hier kun je op wedden.  Je gokt dan dus niet op je eigen vaardigheden of keuzes, maar op de beslissingen en acties van computergestuurde karakters in de game.

In The Sims 4 kun je bijvoorbeeld gokken op wedstrijdjes tussen je Sim-personages, zoals kookwedstrijden.

Dit lijkt veel op wedden op virtuele sporten. Het speelt zich alleen af in een virtuele wereld met AI-gestuurde deelnemers.

Om het allemaal nog meeslepender te maken, bouwen gameontwikkelaars speciale effecten in de game. Tijden een kookwedstrijd hoor je bijvoorbeeld het kletteren van de potten en pannen en zie je de zweetdruppels over het gezicht van de personages glijden.

Waarom wedden in games?

Je zou denken dat een videogame op zichzelf al spannend genoeg is. Toch voegen veel ontwikkelaars bewust kansspelelementen toe. Waar je normaal beloond wordt voor je vaardigheden, krijg je hier ook de kans om iets te winnen dat puur op geluk gebaseerd is en dat zorgt weer voor een extra adrenalinekick.

Het gokelement zorgt ervoor dat je blijft terugkomen: misschien win je de volgende keer wél die felbegeerde beloning. Bovendien liggen er vaak zeldzame items achter de gokmechanieken verstopt, waardoor je in het spel een flinke upgrade kunt krijgen.

Voor de ontwikkelaars levert dit niet alleen meer betrokkenheid op, maar ook extra inkomsten: naast de verkoop van de game zelf besteed je als speler namelijk ook echt geld aan in-game valuta.

Verschillen en overeenkomsten tussen gokken in online casino’s en gokken in videogames

Risico’s en kritiek

We stipten het al eerder aan: het gokken in videogames liggen al jaren onder vuur, en dat is niet voor niets. Ze zijn namelijk ontworpen om hetzelfde gevoel op te roepen als traditioneel gokken.

Elke keer als je meedoet, is er die kick van “misschien lukt het nu wel”, waardoor je blijft terugkeren. Voor sommige spelers kan dat doorslaan naar problematisch gedrag.

Jongeren lopen hierin het grootste risico: de kleurrijke, speelse presentatie maskeert dat er in feite een gokmechaniek achter zit, vergelijkbaar met online gokkasten. Voor je het weet investeer je steeds meer tijd en geld, zonder door te hebben dat de controle wegglipt.

Daarbovenop komt de commerciële prikkel. Veel zogenoemde ‘free-to-play’ games zijn helemaal niet zo gratis, want ze lokken je naar betaalde in-game valuta.

Critici zien dit als een slimme maar gevaarlijke strategie: ontwikkelaars brengen gokgedrag de huiskamer in, maar dan zonder de waarschuwingsborden en bescherming die bij betrouwbare online casino’s verplicht zijn.

Wetgeving en toezicht

De wetgeving rondom gokspelletjes in videogames is momenteel nog erg complex. In de meeste landen gelden er strenge regels op het aanbieden van traditionele kansspelen.

In Nederland mogen alleen online casino’s met een vergunning opereren en aan deze vergunning hangen erg veel strenge regels vast.

Voor in-game kansspelmechanieken bestaat dit soort regelgeving vaak nog niet, of is het niet helemaal duidelijk gedefinieerd. In sommige landen is er wel al actie ondernomen. België heeft loot boxen die je met echt geld kunt kopen officieel als kansspel bestempeld, vooral om jongeren te beschermen.

In Nederland zijn loot boxen op dit moment alleen nog in strijd met de wet als de inhoud van de loot boxen economische waarde heeft. Het gevolg hiervan is dat veel spelontwikkelaars hun loot boxen aanpassen, maar er zijn ook veel ontwikkelaars die hun games niet meer in Nederland aanbieden omwille van de strenge regelgeving.

Tips voor veilig spelen

Net zoals in een casino geldt ook bij videogames met gokelementen: speel slim en hou de controle.

Een paar handige richtlijnen:

• Neem regelmatig een pauze – in een casino loop je even weg van de tafel; in een game kun je best ook af en toe uitloggen om het overzicht te bewaren.
• Bepaal je limiet vooraf – stel een maximumtijd of budget in en hou je eraan. Precies zoals je niet meer fiches zou kopen dan je je kunt veroorloven.
• Herken de signalen – merk je dat je blijft doorspelen “omdat de volgende keer misschien wel dé hit wordt”? Dat is hetzelfde valkuilgevoel dat gokkers kennen. Wees alert.
• Praat erover – vooral jongeren doen er goed aan om met ouders of vrienden te bespreken wat deze mechanieken zijn. Net zoals bij gokken geldt: openheid helpt om grenzen te bewaken.

Conclusie

Er is eigenlijk niet zo heel veel verschil tussen gokken in een online casino en gokken in videogames. Het is vaak vooral een kwestie van verpakking. Online casino’s zijn transparanter: daar weet je dat je gokt en gelden duidelijke regels en waarschuwingen.

Videospellen verstoppen dezelfde mechanieken achter kleurrijke graphics en zogenaamd onschuldige beloningen. Dat maakt ze juist gevaarlijker, vooral voor jonge spelers die de risico’s niet zien. In onze ogen is dit een slimme maar risicovolle strategie van de game-industrie, die net zo streng gecontroleerd zou moeten worden als echte casino’s.

Wat ons wel opvalt, is dat sommige gameproviders inmiddels meer aandacht besteden aan verantwoord spelen. Leeftijdswaarschuwingen verschijnen vaker in beeld, soms worden winkansen vermeld en in bepaalde games zijn limieten ingebouwd om overmatig gedrag te voorkomen.

Toch blijft het toezicht versnipperd: waar het ene land strenge regels hanteert, kunnen deze gokmechanieken elders nog steeds vrijwel onbeperkt worden toegepast.

Geniet van de spanning, maar onthoud dat je altijd zelf de grens moet bepalen.